W Polsce jest obecnie ok. 3 mln przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi. Naturalną konsekwencją tego stanu rzeczy są sytuacje, w których nasz kontrahent umrze w trakcie współpracy.
Z chwilą śmierci ustaje byt prawny osoby fizycznej. Od tego momentu nie jest już możliwe występowanie w obrocie prawnym – sprzedawanie lub kupowanie towarów i usług. Jednak co w sytuacji, gdy wystawiliśmy lub zamierzamy wystawić fakturę na kontrahenta, który zmarł?
Rozróżnijmy trzy możliwości:
- Klient zmarł po wykonaniu usługi lub dostarczeniu towaru i po otrzymaniu faktury,
- Klient zmarł po wykonaniu usługi lub dostarczeniu towaru, ale przed wystawieniem faktury,
- Klient zmarł przed wykonaniem usługi lub dostarczeniem towaru, ale po wystawieniu faktury z tego tytułu.
Śmierć po sprzedaży i po wystawieniu faktury
Pierwszy przypadek jest najprostszy. Skoro klient żył zarówno w chwili wykonania usługi jak i wystawienia faktury, to taki dokument funkcjonuje w obrocie prawnym jako pełnoprawna faktura. Śmierć naszego klienta nie ma też większego znaczenia dla rozliczenia VAT.
Konsekwencja jest jednak taka, że zapłaty z tytułu faktury będziemy musieli dochodzić od spadkobierców naszego klienta. Do tego czasu musimy samodzielnie zapłacić podatek wynikający z faktury – śmierć nabywcy nie zwalnia nas z tego obowiązku (może jedynie uprawnić do tzw. „ulgi na złe długi”, ale trzeba poczekać 150 dni).
Śmierć pomiędzy sprzedażą a wystawieniem faktury
W drugim z wymienionych przypadków kluczowe jest rozstrzygnięcie, na kogo wystawić fakturę po śmierci nabywcy towaru lub usługi. Jak już wskazałem, z chwilą śmierci ustaje byt prawny przedsiębiorcy. Może się zatem wydawać, że nie jest możliwe wystawienie faktury na nieistniejący już podmiot. Z drugiej jednak strony, fakturę wystawia się faktycznemu nabywcy towaru lub usługi, a ten przecież zmarł.
Spotkać można różne podejścia do tego problemu. Jedak moim zdaniem faktura powinna zawsze być wystawiona na faktycznego nabywcę, czyli osobę która kupiła towar lub usługę. Tak wynika przede wszystkim z przepisów dotyczących wystawiania faktur, które nakazują w treści faktury podać dane nabywcy. Według mnie wystawienie faktury na spadkobierców będzie nieprawidłowe, gdyż to nie oni byli nabywcami.
Należy pamiętać, że faktura to przede wszystkim dokument, który odzwierciedlać ma stan rzeczywisty. Śmierć nabywcy nie uniemożliwia wpisania do faktury jego danych jako nabywcy, o ile zakupił towar lub usługę za swojego życia. Jeżeli jako nabywcę wpiszemy inny podmiot (np. spadkobiercę) to taka faktura będzie nierzetelna.
Śmierć przed sprzedażą, ale po wystawieniu faktury
Nierzadko zdarza się, że fakturę wystawiamy przed wykonaniem usługi lub dostawą towaru. Według przepisów możemy to zrobić nawet do 30 dni przed faktyczną sprzedażą.
Co jeżeli skorzystamy z tej możliwości i wystawimy fakturę, a nasz kontrahent umrze zanim wyświadczymy mu usługę lub dostarczymy towar? W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak anulować fakturę.
W takim przypadku sprzedaż udokumentowana taką fakturą nigdy nie zostanie dokonana ze względu na ustanie bytu prawnego (śmierć) kontrahenta. Wobec tego (w większości przypadków) nigdy nie powstanie też obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usługi lub dostawy towaru. Tym samym nikt nie odliczy VAT z wystawionej przez nas faktury, co eliminuje ryzyko wprowadzenia do obrotu „pustej faktury”, którą ktoś sobie odliczy na szkodę Skarbu Państwa.
Z uwagi na to, że obowiązujące przepisy ustawy o VAT nie pozwalają na skorygowanie faktury po śmierci przedsiębiorcy (ze względu na brak usługobiorców, którzy mogliby odebrać korekty), jedyną możliwością usunięcia takiej faktury z obrotu prawnego jest jej anulowanie. Potwierdza to stanowisko organów podatkowych.
A o tym jak anulować fakturę, możesz przeczytać w jednym z moich wcześniejszych wpisów 🙂
Gubisz się w gąszczu przepisów podatkowych? Boisz się o skutki planowanej transakcji, stosowanego sposobu rozliczeń lub nie masz pewności co do stawki VAT? Dowiedz się czym jest interpretacja podatkowa i nie bój się więcej 🙂
0 komentarzy