Jak już wspominałem w jednym z poprzednich wpisów, bezproblemowa kontynuacja działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy, nie jest rzeczą łatwą. Receptą na wszelkie komplikacje ma być wprowadzana przez ustawodawcę instytucja zarządu sukcesyjnego, która wchodzi w życie z dniem 25 listopada 2018 roku.
Istotą zarządu sukcesyjnego jest możliwość tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który był wpisany do CEIDG oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.
Poniżej zebrałem listę najważniejszych informacji o tej instytucji 🙂
- Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane są trzy kroki:
- powołanie zarządcy sukcesyjnego (może nim być każda osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona),
- wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji;
- dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.
- Przedsiębiorca może za życia wskazać określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.
- Jeżeli przedsiębiorca zmarł przed ustanowieniem zarządcy, to w terminie 2 miesięcy od śmierci, zarządcę może ustanowić małżonek lub jeden ze spadkobierców (w określonych sytuacjach).
- Obok zarządcy działają również „właściciele przedsiębiorstwa”, którymi zostają spadkobiercy posiadający prawomocne postanowienie Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowany przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia albo małżonek (jeżeli przedsiębiorstwo wchodzi w skład wspólności majątkowej). Wielkość udziałów w przedsiębiorstwie w spadku ustala się według wielkości udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa.
- Po śmierci przedsiębiorstwo działa pod dotychczasową firmą spadkodawcy z dodatkiem „w spadku”.
- Zarządca ma prawo prowadzenia firmy w spadku i podejmowania czynności związanych z sądowymi i pozasądowymi sprawami firmy. Zarządca może też ustanowić pełnomocnika. Zarządca ma zatem pełne prawo do prowadzenia spraw i reprezentowania przedsiębiorstwa.
- Zarządca sukcesyjny dokonuje czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (chodzi tu np. o prowadzenie zwykłych, bieżących spraw firmy). W przypadku, gdy czynność przekracza zakres zwykłego zarządu (np. sprzedaż znacznego majątku) wymagana jest zgoda wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – zezwolenie sądu.
- Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właściciela(i) przedsiębiorstwa w spadku
- Właściciele przedsiębiorstwa w spadku mają prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, w takim stosunku, w jakim przysługuje im udział w przedsiębiorstwie w spadku
- Niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny sporządza i składa przed notariuszem wykaz inwentarza przedsiębiorstwa w spadku, obejmujący składniki przedsiębiorstwa w spadku, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili śmierci przedsiębiorcy, a także długi spadkowe związane z działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy i ich wysokość według stanu z chwili śmierci przedsiębiorcy.
- Od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.
- Zarządca wykonuje obowiązki pracodawcy. Stosunki pracy z pracownikami wygasają, chyba że przedsiębiorstwo jako całość przejmie jedna osoba (i przejmie zakład pracy).
- Za zobowiązania przedsiębiorstwa w spadku solidarną odpowiedzialność ponoszą właściciele przedsiębiorstwa w spadku.
- W terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny może złożyć do organu administracji publicznej, który wydał decyzję związaną z przedsiębiorstwem (np. koncesje, licencje), wniosek o potwierdzenie możliwości wykonywania tej decyzji.
- Przedsiębiorstwo w spadku jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej oraz podatnikiem (np. w tym VAT i PIT).
- Do odwołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 1/2.
- Zarząd sukcesyjny wygasa m.in. po upływie dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy
Zarząd sukcesyjny, w porównaniu do dotychczasowych zasad, ma wiele zalet. Przede wszystkim kontynuowanie działalności zmarłego przedsiębiorcy będzie zdecydowanie łatwiejsze. Dotyczy to w szczególności:
- rozliczania podatków (przedsiębiorstwo jest podatnikiem),
- dziedziczenia decyzji administracyjnych (w tym zezwoleń i licencji),
- zawierania i wykonywania umów z kontrahentami.
Nowa instytucja nadal nie rozwiązuje jednak kilku problemów:
- nadal w celu kontynuacji przedsiębiorstwa trzeba dopełnić wielu formalności (które jednak zostały mocno zredukowane i ułatwione),
- ze śmiercią przedsiębiorcy wygasają umowy o pracę (chyba że jeden ze spadkobierców przejmie zakład pracy),
- niektóre z zawartych przed śmiercią umów mogą wygasnąć, co dotyczy w szczególności kredytów bankowych i Leasingów – w takiej sytuacji spadkobiercy mogą być zmuszeni do natychmiastowej spłaty kredytu czy leasingu po śmierci przedsiębiorcy.
W kolejnym wpisie dowiecie się więcej o podatkowych aspektach zarządu sukcesyjnego 🙂
0 komentarzy